در این نوشتار، داستان رستم و شغاد از شاهنامه در چهارچوب «تحلیل گفتمان انتقادی از دیدگاه ون­دایک» بررسی می­شود. پس از طرح مسأله و بیان پیشینة تحقیق، «رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی» را به طور کلی و رویکرد ون­دایک را در تحلیل گفتمان انتقادی به­طور خاص معرّفی کرده­ایم. این بخش، مبنای نظری تحلیل ما را پیش روی خوانندگان قرار می­دهد. در ادامه، ضمن گزارش کوتاه داستان و از طریق تحلیل مؤلفه­های گفتمان­مدار ...

این پژوهش سیر دگرگونی بازنمایی زبانی مذهب را در 41 نمایش­نامه و فیلم­نامه از آثار محسن مخملباف بررســی مـی­کند تا تغییر نگرش مذهبی نویسنده به­ عنوان عضوی از جامعۀ فرهنگی ایران در طول سال­ های بعد از انقلاب مشخص شود. فرانقش اندیشگانی و نام­گذاری هلیدی، غیریت­سازی، مربع ایدئولوژیک فان­دیک، چندصدایی باختین، بینامتنیت کریستوا و ارزش­ های واژگانی فرکلاف، نظریه­ ها و ابزارهای تحلیلی­ این پژوهش است. ا...

در این نوشتار، داستان رستم و شغاد از شاهنامه در چهارچوب «تحلیل گفتمان انتقادی از دیدگاه ون­دایک» بررسی می­شود. پس از طرح مسأله و بیان پیشینة تحقیق، «رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی» را به طور کلی و رویکرد ون­دایک را در تحلیل گفتمان انتقادی به­طور خاص معرّفی کرده­ایم. این بخش، مبنای نظری تحلیل ما را پیش روی خوانندگان قرار می­دهد. در ادامه، ضمن گزارش کوتاه داستان و از طریق تحلیل مؤلفه­های گفتمان­مدار ...

ازآنجاکه مطبوعات با استفاده از زبان و راهکار های کلامی آن سعی در القاء نگرشی خاص به مخاطبان خود دارند، می توان از طریق تحلیل گفتمانی این رسانه، ایدئولوژی پنهان و روابط قدرت آن ها را آشکار ساخت. در این راستا، پژوهش حاضر به بازنمایی مسأله تحریم ایران در دو روزنام? نیویورک تایمز و تهران تایمز در یک دور? سه ساله (2011 تا 2013) از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی می پردازد تا نشان دهد که روزنامه ها چگونه...

تحلیل گفتمان انتقادی به عنوان رویکردی جدید از تحلیل گفتمان، روشی است که در کشف جهان‏بینی گفته‏ پرداز اهمیت بالایی دارد. تئون ون دایک از نظریه‏ پردازان برجسته‏ ی حوزه‏ ی تحلیل گفتمان انتقادی با تأکید بر این نکته که جهان‏بینی گفته‏ پرداز (ایدئولوژی) قابلیت بازنمایی در زبان را دارد؛ تئوری مربع ایدئولوژیک را بیان می‏کند. اصطلاح مربع ایدئولوژیک که از چهار ضلع تأکید بر ویژگی مثبت خود یا خودی ها، تأکی...

ارزیابی سطوح گوناگون گفتمان، امکان دستیابی به برداشتی جدید از آن را فراهم می‌نماید و تعاملات زبان با ساختارهای ایدئولوژیک را کشف می‌کند. از آن‌جاکه مهم‌ترین شرط بازتولید هویت ملی دسترسی به گفتمان‌هایی است که باعث هژمونی هویت می‌گردد؛ بنابراین سرود ملی هر کشور می‌تواند نقش مهمی در شناخت این مهم داشته‌باشد. ون‌دایک که ایدئولوژی را بنیانی برای بازنمایی‌هایِ اجتماعیِ مشترک می‌داند، مدلی را برای تحلیل...

مقامات حریری که در خلال سال‌های 495 تا 504 ه.ق نوشته شد؛ مرکب از پنجاه مقامه است. موضوع اصلی آن، شرح دریوزگی «ابوزید سروجی» با چرب‌زبانی و حیله‌گری است؛ امّا مؤلف درلابه‌لای متن به موضوعات دیگری مانند پرهیز از دنیاپرستی و تشویق به نیکوکاری که سویۀ متضادی با حیله و تملق دارند؛ توجه داشته و با سحر بیان به عرضۀ صنایع بدیعی و بازی‌های لفظی، پرداخته ‌ا‌ست. این مقاله سعی دارد تا رفتارهای ایدئولوژیک قه...

نظر به نقش سازوکارهای زبانی در بازتولید سلطه اجتماعی و کنترل ذهن سوژه‌ها از طریق بازنشر ایدئولوژی‌ها، کشف سطوح زیرین جنبه‌های سطحی که مربوط به سازماندهی ساختاری کلام است می‌تواند به ظهور یک بینش عمیق‌تر منجر شود. شناخت زبان به مفهوم گفتمانی آن، ابزار مناسبی برای تحلیلی واقع‌گرایانه از اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌های گروه‌ها را فراهم می‌سازد. نوشته-ی حاضر به تحلیل گفتمان زنان خواستار طلاق در دادگاههای...

تحلیل نشانه­شناسی اجتماعی فیلم­نامة آژانس شیشه­ای   مریم حسینی[1] فرهاد ساسانی[2] سارا نظردنیوی[3]                 تاریخ دریافت: 1/8/91 تاریخ تصویب: 26/8/ 92     چکیده            گفتار هر فرد ارائه­دهندة باورها، ارزش­ها و جهان­بینی­هایی­ است که به‌صورت نهفته در زبان فرد جای می­گیرند و افراد ناخواسته آنچه را که می‌اندیشند، بر زبان خود جاری می­سازند. استفاده از این خاصیت زبانی، روشی مناس...